Wanneer er sprake is van een of meerdere ademstilstand tijdens de slaap van gedurende tenminste 10 seconden wordt er gesproken over apneu, ook wel slaapapneu genoemd. Apneu is de medische term voor een onderbreking van de ademhaling. Slaapapneu begint vaak met snurken. Als gevolg hiervan kan het zuurstofgehalte in uw bloed dalen (desaturatie). Ieder mens krijgt wel eens een apneu in zijn slaap. Het wordt pas een probleem wanneer het regelmatiger voorkomt en langer duurt.
Wat is apneu of slaapapneu?
(Slaap)apneu is een slaapstoornis waarbij iemand tijdelijk stopt met ademhalen tijdens het slapen. De ademstilstanden, ook wel apneus genoemd, kunnen enkele seconden tot enkele minuten duren en treden meerdere keren per uur op. Hierdoor kan het zuurstofgehalte in het bloed dalen en ontstaat er een verstoring van de slaap.
Er zijn twee soorten slaapapneu: obstructieve slaapapneu en centrale slaapapneu. Obstructieve slaapapneu is de meest voorkomende vorm en wordt veroorzaakt door een blokkade van de luchtwegen. Dit kan worden veroorzaakt door verslapping van de spieren in de keel tijdens de slaap, waardoor de luchtwegen dichtklappen. Bij centrale slaapapneu stopt de ademhaling doordat de hersenen de ademhaling niet goed aansturen.
Wat is obstructieve slaapapneu?
Obstructieve slaapapneu (OSA) is een aandoening waarbij de ademhaling tijdens de slaap herhaaldelijk wordt onderbroken door een gedeeltelijke of volledige obstructie van de luchtwegen. Deze obstructie kan optreden wanneer de spieren van de keel ontspannen en de luchtweg vernauwen, of wanneer de tong achter in de keel zakt en de luchtweg blokkeert.
Deze onderbrekingen van de ademhaling worden apneus of hypopneus genoemd, afhankelijk van de mate van ademhalingsbeperking. Bij apneus stopt de ademhaling volledig gedurende 10 seconden of langer, terwijl bij hypopneus de ademhaling gedeeltelijk wordt beperkt.
Obstructieve slaapapneu kan leiden tot snurken, vermoeidheid overdag, hoofdpijn, slechte concentratie en een verhoogd risico op hoge bloeddruk, hartziekten en beroertes. Het kan ook leiden tot slaapstoornissen, zoals slapeloosheid en slaapwandelen.
Obstructieve slaapapneu komt vaak voor bij mensen die overgewicht hebben, maar kan ook voorkomen bij mensen met een normaal gewicht. Andere risicofactoren zijn onder meer leeftijd, mannelijk geslacht, een neiging tot snurken, alcohol- en tabaksgebruik en het hebben van een familiegeschiedenis van slaapapneu.
Wat is centrale slaapapneu?
Centrale slaapapneu (CSA) is een aandoening waarbij de ademhaling tijdens de slaap herhaaldelijk stopt en weer begint als gevolg van problemen met het ademhalingscontrolesysteem van de hersenen. In tegenstelling tot obstructieve slaapapneu, waarbij de luchtwegen fysiek worden geblokkeerd, kan centrale slaapapneu worden veroorzaakt door een disfunctie van het ademhalingscentrum in de hersenen.
Deze onderbrekingen van de ademhaling worden apneus genoemd, en bij CSA kan dit gebeuren zonder enige fysieke obstructie van de luchtwegen. De ademhaling kan korter of langer stoppen en vervolgens weer beginnen.
CSA kan leiden tot snurken, vermoeidheid overdag, hoofdpijn, slechte concentratie en een verhoogd risico op hoge bloeddruk, hartziekten en beroertes. Het kan ook leiden tot slaapstoornissen, zoals slapeloosheid en slaapwandelen.
CSA kan worden veroorzaakt door een aantal factoren, waaronder onderliggende medische aandoeningen zoals hart- of nierfalen, neurologische aandoeningen, gebruik van bepaalde medicijnen en hoge hoogte. In sommige gevallen is de oorzaak van CSA echter onbekend.
Wat zijn de symptomen van Apneu?
Apneu betekent letterlijk geen lucht. Dit is dan ook het symptoom van slaapapneu. In uw slaap wordt uw luchtpijp belemmerd (afgesloten) doordat uw tong, huig of weke delen achterin uw keel dit veroorzaken. Zoân ademstilstand kan dan ook 10 seconden tot maar liefst enkele minuten duren, en kan meerdere malen in de nacht voorkomen.
De symptomen van slaapapneu zijn onder andere snurken, overmatige vermoeidheid overdag, moeite hebben met concentreren, prikkelbaarheid en hoofdpijn bij het ontwaken. Andere mogelijke symptomen zijn nachtelijk zweten, hartkloppingen en slaapverlamming.
Tijdens uw slaap merkt u vaak niks van apneu, dit wordt vaak dan ook door uw partner het eerst opgemerkt. Toch belemmerd het uw slaap en uw slaapkwaliteit.
Door slaapapneu komt uw lichaam niet voldoende in de diepe slaap wat resulteert in structureel slaaptekort. Deze oververmoeidheid is dan ook een veelvoorkomend symptoom van ademstilstand tijdens uw slaap.
Andere symptomen van slaapapneu en de gevolgen hiervan kunnen zijn:
- Snurken
- Hoofdpijn na het ontwaken (Ochtendhoofdpijn)
- Droge mond na het wakker worden
- Pijnlijke keel na het wakker worden (Veelal door het hevige snurken)
- Slaperigheid en vermoeidheid overdag
- Meer prikkelbaar overdag
- Concentratie- en geheugenproblemen
De ernst van apneu bepalen
Wanneer er meer dan 10-15 keer per uur een slaapapneu optreedt wordt er gesproken over het slaapapneusyndroom.
Slaapapneu kan worden bepaald door een slaaptest (slaapapneu test). Tijdens het slaaponderzoek worden meerdere dingen gemeten, zoals het zuurstofgehalte in uw bloed (saturatie), uw ademhalingsritme, uw slaaphouding en de diepte van uw slaap.
Ook het aantal ademstops per uur wordt gemeten. Dit wordt uitgedrukt met de term AHI (hypapneu index). Aan de hand van deze index kan de ernst van slaapapneu worden bepaald.
De AHI is opgebouwd uit verschillende soorten ademstops die langer dan 10 seconden duren. Er bestaan obstructieve apneus (OA), centrale apneus (CA) en hypopneus (H). Deze drie soorten bij elkaar opgeteld vormen uw AHI, het aantal apneus per uur, en kunnen de mate van slaapapneu weergeven:
- 5 â 15 milde vorm van slaapapneu
- 15 â 30 gemiddelde slaapapneu
- 30â of meer ernstige vorm van slaapapneu
Een obstructieve apneu zijn obstructies/belemmeringen in uw hals- en keelgebied, centrale apneus worden veroorzaakt doordat de aansturing vanuit uw hersenen naar de ademhalingsspieren niet goed werkt gedurende de nacht.
Hypopneus (HI) zijn apneus waarbij er wel een doorgang van de luchtpijp is maar in mindere mate dan normaal.
Hoe kunt u slaapapneu voorkomen?
Apneus zijn niet altijd te voorkomen, maar soms kunnen de klachten wel minder worden, of helemaal verdwijnen. In de meeste gevallen blijft slaapapneu levenslang bestaan.
Vooral overgewicht en obesitas spelen vaak een grote rol bij apneu, afvallen kan in veel gevallen al klachten doen verminderen.
Alcohol, drugs, kalmeringsmiddelen, slaappillen en sommige medicijnen kunnen slaapapneus veroorzaken, doordat de spieren in uw keel worden verslapt.
Bij ernstige aanhoudende klachten stuurt de huisarts u vaak naar een longarts, KNO-arts (keel-, neus- en oorarts) of neuroloog voor verder onderzoek.
Wat is de beste slaaphouding bij apneu?
Uw slaaphouding kan effect hebben op uw slaapkwaliteit, en kan apneu veroorzaken, of verergeren. Veelal hebben rugslapers vaker apneu dan buik- of zijslapers.
Wanneer u op uw rug ligt, kan uw tong eenvoudiger in uw keel zakken, wat slaapapneu kan veroorzaken. Aangezien de buikligging een van de slechtste gewoontes is om te slapen, kunt u proberen om op uw zij te gaan slapen.
Doordat u in een zijligging ligt, is uw keel, tong en dus ook uw luchtweg vrij. Hierdoor kan er vrijwel geen obstructie ontstaan. Een zijligging helpt ook tegen snurken, of een goed hoofdkussen waarbij u stabiel kunt liggen in de juiste slaaphouding.
Behandeling van slaapapneu
Slaapapneu kan worden behandeld met behulp van continue positieve luchtwegdruk (CPAP)-therapie, waarbij tijdens het slapen een masker over de neus en/of mond wordt gedragen dat lucht onder druk toedient om de luchtwegen open te houden. Gewichtsverlies, het vermijden van alcohol en slaapmedicatie, het vermijden van slaaphoudingen waarbij de luchtwegen worden geblokkeerd en in sommige gevallen het gebruik van een mondstuk of chirurgische ingrepen kunnen ook helpen bij de behandeling van slaapapneu. Het is belangrijk om slaapapneu serieus te nemen en te laten behandelen om complicaties zoals hoge bloeddruk, hart- en vaatziekten en verminderde levenskwaliteit te voorkomen.