Twee keer per jaar wordt de klok verzet, in het voorjaar en in het najaar. De overgang van deze tijden kan het dagelijkse ritme flink verstoren, juist bij kinderen en ouderen. Hierdoor kunt u klachten krijgen zoals vermoeidheid, hoofdpijn en concentratieproblemen. Hoe kunt u het beste omgaan met deze “overgangsklachten” en waarom wordt klok eigenlijk 2x per jaar verzet?
Waarom wordt de klok twee keer per jaar verzet?
Al sinds 1977 is het begrip “zomertijd” ingevoerd in Nederland. Dit is gedaan om aan te kunnen sluiten bij onze buurlanden. In de EU (Europese Unie) is er namelijk een afspraak gemaakt om gebruik te maken van een zomertijd en wintertijd. Destijds was deze afspraak gemaakt om energiekosten te kunnen besparen. Doordat het langer licht blijft, of juist eerder licht wordt, wordt er minder energie gebruik. Hoewel dit tegenwoordig niet meer de hoofdreden is, wordt er in landen binnen de EU nog steeds twee keer per jaar de klok verzet.
Wanneer wordt de klok verzet?
De klok wordt twee keer per jaar verzet, maar wanneer eigenlijk? En gaat de klok voor- of juist achteruit? Veel mensen zitten met deze vragen. Er zijn veel handige ezelsbruggetjes om dit te kunnen onthouden. Een hele handige is: “In het voorjaar gaat de klok vooruit”.
Gelukkig zijn er tegenwoordig veel huishoudelijke apparaten zoals uw smartphone, televisie, computer of oven met een klok welke automatisch naar de juiste tijd springt. Analoge klokken en apparaten zullen echter nog altijd handmatig moeten worden verzet.
Dit jaar, in 2023 wordt de klokin de nacht van zaterdag 25 maart op zondag 26 maart verzet. Hierdoor gaat de klok van 02:00 naar 03:00.
Wat is zomertijd?
De precieze datum wanneer de klok tijdens de zomer wordt verzet verschilt ieder jaar, maar dit gebeurd altijd rond eind maart. Het verzetten van de klok naar de zomertijd gebeurd ook altijd in het weekend, ’s nachts, om een werkweek zo min mogelijk te kunnen belemmeren. Hierdoor wordt de klok verzet van 2 naar 3 uur.
Omdat het voorjaar wordt, wordt de klok één uur vooruit gezet. Hierdoor komt de zon later op, zodat het ’s ochtends een uur langer donker blijft. Vanzelfsprekend is het ’s avonds langer licht.
Wat zijn de voordelen van de zomertijd?
Om optimaal gebruik te kunnen maken van het daglicht tijdens de zomer, gaat de klok één uur vooruit. Het daglicht in de zomer zorgt tevens voor meer zonuren per dag dan in de winter. Doordat de klok verzet wordt, blijft het ’s avond langer licht. Een groot voordeel hiervan is dat u, vooral met zomerse temperaturen, langer kunt genieten van het zonlicht, en meer buitenactiviteiten kunt doen.
Doordat het langer licht blijft, zult u ook energie kunnen besparen. Lampen hoeven bijvoorbeeld pas later aan, en de verwarming zal meestal volledig uit blijven staan. Dat kan aanzienlijk schelen in uw gas-, water- en lichtkosten.
Naast het voordeel dat het minder kost, kan het ingaan van de zomertijd ook gezondheidsvoordelen geven. Doordat het langer licht is, kunt u buiten gaan sporten, wandelen of fietsen. In de winterperiode is het, na een normale werkdag, al vroeg donker. Hierdoor gaat u minder snel naar buiten. Door regelmatig een frisse neus te halen in de buitenlucht, kan het een positief effect geven op uw gezondheid. Daarnaast zorgt zonlicht ook voor meer vitamine-D.
Wat is wintertijd?
Tijdens de winterperiode gaat de klok één uur achteruit. Vanzelfsprekend gaat de wintertijd voor de winter in. De wintertijd wordt ook wel de standaardtijd genoemd, aangezien deze tijd beter past in het bioritme van de mens. In het weekend van eind oktober gaat de klok, in het weekend en ’s nachts, achteruit van 3 naar 2 uur.
Wat zijn de voordelen van wintertijd?
In de winter komt de zon later op en gaat deze ook weer eerder onder. Om optimaal gebruik te kunnen maken van het daglicht, wordt de klok daarom tijdens de wintertijd weer één uur teruggezet. Door het aanhouden van de wintertijd, is het in ieder geval eerder licht dan wanneer we het hele jaar de zomertijd aan zouden houden.
Over het algemeen kan het menselijk lichaam zich beter aanpassen naar de wintertijd dan naar de zomertijd (Natuurlijk bioritme). Vandaar dat deze tijd ook de standaardtijd wordt genoemd. Er is momenteel zelfs sprake van om het verzetten van de klok (Overschakelen van winter- naar zomertijd) volledig af te schaffen binnen de EU.
Heeft het verzetten van de klok invloed op uw gezondheid?
Er kunnen gezondheidsklachten ontstaan door het verzetten van de klok. Het verzetten van de klok verstoort namelijk uw ritme en uw biologische klok. Sommige mensen zijn hier meer gevoeliger voor dan andere mensen, maar een van de meest voorkomende klachten zijn extra vermoeidheid, concentratieproblemen met als gevolg een verminderde weerstand.
Vaak komt dit door de kwaliteit van slapen. Doordat uw biologische klok verstoord is, kunt u een verstoord slaapritme krijgen. Over het algemeen geldt dit vaak voor een vrij korte periode van enkele dagen tot enkele weken.
Tips om klachten te verhelpen bij het verzetten van de klok
Bij het ingaan van de zomer- of wintertijd kunt u (gezondheids-)klachten ontwikkelen. Doordat uw ritme verstoord wordt, kunt u ook een ander slaapritme ontwikkelen, wat gepaard kan gaan met hoofdpijn, vermoeidheid of concentratieproblemen. Wij hebben een aantal tips voor u verzameld om u te helpen bij de overgang van winter- naar zomertijd en andersom.
1. Leg uw scherm weg voor het slapengaan
Probeer voor het slapen gaan eens niet te kijken op uw telefoon, tablet of televisie. Het licht van deze apparaten (kunstmatig licht) kan uw slaapritme namelijk in de war brengen. Het is beter voor uw slaapritme om bijvoorbeeld een boek te lezen in bed, of ontspanningsoefeningen te doen voor het slapen gaan.
2. Probeer van tevoren al te wennen
Een uur tijdsverschil kan een behoorlijke impact geven op uw slaapritme. Om dit verschil, van de overgang, zo klein mogelijk te maken, kunt u voor het ingaan van de andere tijd, hier al aan wennen. Dit kunt u doen om bijvoorbeeld een aantal dagen iedere dag 5 minuten eerder (of juist later afhankelijk van de overgang) naar bed te gaan. Hierdoor kan uw lichaam alvast wennen aan het tijdsverschil.
3. Zorg dat het verschil tussen licht en donker groot is
Bij nachtrust speelt licht een grote rol. De biologische klok weet namelijk dat licht wakker worden betekend, en donker dat het tijd wordt om te gaan slapen. Doordat het in de winter eerder donker is, komt uw lichaam eerder in deze “nachtmodus”.
Vooral in de zomermaanden is het langer licht, waardoor uw lichaam langer actief blijft. Verduisterende gordijnen kunnen uw lichaam bijvoorbeeld al in een meer ontspannen modus krijgen, doordat het verschil tussen licht en donker beter is. Ook in uw slaapkamer is het belangrijk dat de kamer zo donker mogelijk is, om uw lichaam tot rust te kunnen krijgen. Wanneer het eerder licht wordt, kunnen ook deze gordijnen zorgen voor een verbeterde nachtrust. En zoek direct na het opstaan, maar ook gedurende de hele dag meer het daglicht op
4. Zorg voor voldoende rust
Rust is belangrijk, ook bij het verzetten van de klok. Hoe ouder u wordt, hoe meer slaapuren u nodig heeft. 65-plussers hebben minimaal 7 á 8 uur slaap nodig per nacht. Doordat de tijd veranderd, kan uw slaapritme veranderen. Zet daarom uw wekker op vaste tijden, en ga op vaste tijden naar bed, ook wanneer de klok veranderd is. Te weinig of juist teveel slaap, kan ten koste gaan van uw slaapkwaliteit.
5. Zorg voor voldoende beweging
Naast rust is ook lichamelijke beweging belangrijk. Uw lichaam moet zowel in een rustige, ontspannen modus kunnen komen (Nachtmodus) en in een actieve modus (Dagmodus). Beweging zorgt er ook voor dat u energie kwijt kunt raken, hierdoor kan uw lichaam eenvoudiger ontspannen. Dit ritme van beweging en rust, kan u ook helpen bij het verzetten van de klok. Een goed ritme en regelmaat is belangrijk om te kunnen wennen aan het tijdsverschil.