Wat is oedeem en hoe kunt u dit voorkomen?

Wat is oedeem?

Oedeem is een aandoening waarbij er sprake is van vochtophoping in het lichaam. Dit kan zich op verschillende plaatsen voordoen, zoals in de benen, voeten, armen, handen en rondom de buik. Vooral ouderen kunnen last hebben van deze aandoening. Oedeem kan worden veroorzaakt door verschillende factoren, zoals een verminderde werking van de bloedvaten, een verhoogde bloeddruk, een beschadigd lymfestelsel, medicijngebruik, hormonale veranderingen of een gebrek aan beweging.

Waar kan oedeem voorkomen?

Oedeem kan voorkomen op verschillende plaatsen in het lichaam, zoals:

• Benen en voeten: Dit is een veel voorkomende plaats voor oedeem, vooral bij mensen die langdurig zitten of staan, of bij zwangere vrouwen.
• Armen en handen: Oedeem in de armen en handen kan worden veroorzaakt door het vasthouden van vocht of het niet goed functioneren van de lymfeklieren.
• Buik: Oedeem in de buik kan worden veroorzaakt door problemen met de lever, nieren of bloedvaten.
• Gezicht: Oedeem in het gezicht kan worden veroorzaakt door allergieën, tandheelkundige problemen of hormonale veranderingen.
• Longen: Longoedeem kan optreden als gevolg van hartfalen of letsel aan de longen.

Het is belangrijk om de onderliggende oorzaak van oedeem te achterhalen om de symptomen te verminderen en verdere complicaties te voorkomen. Raadpleeg altijd een arts als u oedeem symptomen ervaart.

Wat zijn de symptomen van oedeem?

Vrijwel altijd wordt oedeem herkend aan een opzwelling van een bepaald lichaamsdeel. Dikke voeten of enkels zijn hierbij geen uitzondering. Doordat uw voet of enkel is verdikt, kunnen uw schoenen wellicht niet meer goed zitten.

Een ander symptoom van oedeem is dat u plotseling enkele kilo’s kunt aankomen in een paar dagen tijd. Doordat uw lichaam het vocht vast houdt in plaats van afvoeren, kunt u hierdoor zwaarder worden.

Wanneer u vocht in uw longen vasthoudt, kunt u last krijgen van veel hoesten of kortademigheid. De vocht in de longen beperkt namelijk uw ademhalingsmogelijkheden. Dit kan weer lijden tot een laag saturatiegehalte.

Doordat er een vochtophoping ontstaat in uw lichaam, kunnen bepaalde lichaamsdelen teveel onder spanning komen te staan, wat weer kan resulteren in andere klachten.

Wat zijn de oorzaken van oedeem?

Oedeem is vaak het gevolg van een andere aandoening of ziekte. De oorzaak is dan ook niet altijd exact te achterhalen. Afhankelijk van uw klachten kunnen de volgende oorzaken oedeem veroorzaken:

• Een beschadiging van uw lymfevaten. Dit wordt ook wel lymfoedeem genoemd. Lymfoedeem is een abnormale ophoping van lymfevocht in het lichaam dat ontstaat als de lymfevaten het lymfevocht niet voldoende kunnen afvoeren. Door een operatie of door bestraling kunnen uw lymfklieren beschadigd raken.
• Bloedafvoer problemen. Door problemen in de afvoer van uw bloed kunnen er vochtophopingen ontstaan. Dat kan komen door het verzwakken van uw bloedvaten, meestal door ouderdom of door trombose.
• Een beschadiging van uw bloedvaten. Dit wordt ook wel angio oedeem genoemd. Hierdoor kan er een flinke zwelling ontstaan bijvoorbeeld op uw tong, aan uw gehemelte, in uw gezicht of in uw darmen.
• Te weinig eiwitten. Wanneer u lichaam te weinig eiwitten binnenkrijgt, dan is uw bloed niet goed in staat om een teveel aan vocht af te voeren uit het weefsel. Dit heeft invloed op de waterhuishouding in uw lichaam, en wordt ook wel hongeroedeem genoemd. Honger oedeem kan komen slechte of eenzijdige voeding, vaak zonder voldoende eiwitten.

 Is oedeem gevaarlijk?

Oedeem kan leiden tot serieuze complicaties zoals gewrichtsklachten, ontstekingen of huidklachten. Vochtophopingen moeten altijd tijdig behandeld worden, aangezien oedeem ook kan uitbreiden tot andere delen van uw lichaam. Wanneer de vochtophoping zich uitbreidt tot bijvoorbeeld uw longen, kan er een snel toenemende kortademigheid voortdoen.

Wanneer u een zwelling in uw voeten of enkels heeft, kan dit zich bijvoorbeeld ook uitbreiden naar uw onderbenen of knieën. Om oedeem te behandelen is het verstandig om bij de eerste klachten contact op te nemen met uw huisarts, of huidspecialist.

Oedeem voorkomen of verminderen

Om een vochtophoping in uw lichaam te voorkomen, of door de klachten hiervan te verminderen, zijn er diverse tips en hulpmiddelen beschikbaar. Uw arts of huisarts zal deze tips dan ook met u moeten delen.

Enkele tips om oedeem te voorkomen of te verminderen zijn:

• Maak gebruik van elastische kousen. Elastische kousen of elastische handschoenen zorgen ervoor dat de aders worden samengedrukt. Hierdoor kan het bloed eenvoudiger terug naar uw hart worden geduwd. Therapeutisch elastische kousen, ook wel steunkousen of compressiekousen genoemd, hebben deze werking. Deze kousen geven een bepaalde druk op uw lichaamsdeel.
• Leg uw lichaamsdeel hoger. Vocht in uw benen, voeten of enkels kan worden voorkomen of verminderd door uw been hoger te leggen. Vocht zakt namelijk altijd naar lager gelegen delen van het lichaam. Met een zogenoemde matraslifter, kunt u uw matras eenvoudig verhogen.
• Maak gebruik van een voetmassageapparaat. Masseren helpt om het vocht in uw voeten te verplaatsen, en kan bijdragen aan pijnverlichting aan uw voeten als gevolg van oedeem. Er zijn speciale voetmassageapparaten welke kunnen helpen tegen verdikte enkels of voeten.
• Afwisselend douchen. Door afwisselend te douchen (warm en koud water) wordt de doorbloeding in uw lichaam gestimuleerd. Een betere doorbloeding zorgt ervoor dat uw lichaam het vocht beter kan afdrijven.
• Beweeg voldoende. Door voldoende in beweging te blijven kan oedeem worden voorkomen. Beweging zorgt namelijk voor een betere doorbloeding in uw lichaam. Extreme of intensieve sporten zijn af te raden, aangezien dit weer kan lijden tot overbelasting of andere blessures. Afhankelijk van de ernst van oedeem, is wandelen, fietsen of zwemmen wel aan te raden.
• Drink voldoende en eet gezond. Gezond eten, in combinatie met het nemen dat de juiste hoeveelheid vocht (1,5 – 2 liter per dag), draagt bij aan een betere gezondheid. Hierdoor kan uw lichaam het overtollige vocht beter afvoeren.
• Voorkom overgewicht. Bij overgewicht of obesitas houdt uw lichaam makkelijker vocht vast. Bij overgewicht geeft het teveel aan buikvet namelijk stuwing, waardoor het vocht in uw benen nog meer moeite moet doen om het af te kunnen voeren. Als het afvoeren van het teveel aan vocht moeilijker wordt, is de kans op oedeem, of het verergeren hiervan, nog groter.