Hartslag en bloeddruk zijn twee aparte dingen maar hangen wel aan elkaar samen. Wanneer beide waarden normaal zijn dan is er over het algemeen sprake van een goede algemene gezondheid, een goede werking van uw hart en een goede gezondheid van uw bloedvaten. Behalve de bloeddruk zegt ook uw hartslag iets over de gezondheid van uw hart en bloedvaten. Beide waarden kunnen apart worden gemeten, of gelijktijdig met een goede bloeddrukmeter.
Het menselijk lichaam is een complex systeem waarin verschillende processen constant aan het werk zijn om het lichaam in goede gezondheid te houden. Twee belangrijke parameters die vaak worden gecontroleerd zijn de hartslag en bloeddruk. In dit artikel bespreken we wat de hartslag en bloeddruk zijn, hoe ze werken en waarom ze belangrijk zijn voor onze gezondheid.
Wat is hartslag?
De hartslag is de snelheid waarmee het hart klopt en wordt gemeten in slagen per minuut (bpm). Het hart is een spier die bloed door het lichaam pompt en zo zuurstof en voedingsstoffen levert aan de organen en weefsels. De hartslag kan variëren afhankelijk van factoren zoals leeftijd, fysieke activiteit, stress en gezondheidstoestand.
Wat is bloeddruk?
Bloeddruk is de kracht waarmee bloed tegen de wanden van de bloedvaten wordt gepompt. Het wordt gemeten als twee cijfers, bijvoorbeeld 120/80 mmHg, waarbij het eerste getal de systolische bloeddruk is en het tweede getal de diastolische bloeddruk. De systolische bloeddruk is de druk die ontstaat wanneer het hart samentrekt en bloed in de bloedvaten pompt, terwijl de diastolische bloeddruk de druk is die ontstaat wanneer het hart ontspant en zich vult met bloed.
Waarom zijn hartslag en bloeddruk belangrijk?
De hartslag en bloeddruk zijn belangrijk voor onze gezondheid, omdat ze ons informatie geven over de werking van ons cardiovasculaire systeem. Het cardiovasculaire systeem omvat het hart, de bloedvaten en het bloed en is verantwoordelijk voor het transport van zuurstof, voedingsstoffen en afvalstoffen door ons lichaam. Afwijkingen in de hartslag en bloeddruk kunnen wijzen op problemen met dit systeem en kunnen leiden tot ernstige gezondheidsproblemen zoals hartaanvallen, beroertes en nierziekten.
Wat zijn normale waarden voor hartslag en bloeddruk? De normale hartslag varieert afhankelijk van de leeftijd en fysieke conditie. Bij volwassenen is een hartslag tussen de 60-100 bpm normaal in rust. Een hogere hartslag kan wijzen op fysieke activiteit, stress of ziekte. Een lagere hartslag kan worden veroorzaakt door medicatie of een slechte gezondheidstoestand.
Normale bloeddrukwaarden zijn doorgaans onder de 120/80 mmHg. Bloeddrukwaarden tussen 120/80 mmHg en 140/90 mmHg worden beschouwd als pre-hypertensief, terwijl bloeddrukwaarden boven 140/90 mmHg worden beschouwd als hypertensief.
Wat is een normale hartslag?
Een normale gezonde hartslag voor een volwassen persoon ligt ongeveer tussen de 60 en 90 slagen per minuut. Gemiddeld is de normale hartslag bij een man rond de 68 slagen per minuut en bij een vrouw ligt deze waarde rond de 75 slagen per minuut. Deze waarde is een gezonde hartslag.
De normale hartslag bij een kind ligt iets hoger namelijk tussen de 80 en 100 slagen per minuut.
Gedurende een dag klopt ons hart gemiddeld zo’n 115.000 keer. Dit is een gemiddelde, want de hartslag kan variëren. De verschillen in de hartslag kunnen verschillende oorzaken hebben, maar worden voornamelijk veroorzaakt door dagelijkse bezigheden en emoties.
Hoe ontstaat de hartslag?
Het hart is een holle spier die zich steeds opnieuw vult met bloed. Vervolgens trekt het hart zich weer samen om zuurstofrijk bloed naar de organen en spieren in het lichaam te pompen. Dit mechanisme lijkt misschien eenvoudig, maar in werkelijkheid ziet er een ingewikkeld systeem achter de hartslag.
Er vindt namelijk een continue geleiding van elektrische prikkels plaats. Deze prikkels worden opgewekt door verschillende groepjes cellen in het hart die de elektrische impulsen vervolgens overbrengen aan de omliggende hartcellen. Het hart stimuleert zichzelf dus om in een bepaald ritme samen te trekken. Over het algemeen is de hartslagfrequentie een rustig en regelmatig ritme.
Hoge hartslag
Soms kunt u een hartslag boven de 100 slagen per minuut krijgen, in rust (zonder inspanning). In veel gevallen is dit niet erg, bij koorts kan dit bijvoorbeeld wel eens voorkomen. Een hogere hartslag betekent dat uw lichaam harder moet werken dan normaal, zoals bij een virusinfectie.
Andere oorzaken voor een hoge hartslag kunnen zijn:
- Overmatig gebruik van alcohol of drugs
- Roken
- Angst
- Stress
- Adrenaline
- Vermoeidheid
- Gebruik van medicatie
Een hoge hartslag gaat meestal vanzelf over zodra deze omstandigheden veranderen. Een hoge hartslag in rust zonder duidelijke oorzaak kan een teken zijn van een hartritmestoornis (bijvoorbeeld een onregelmatige hartslag). Neem in dat geval altijd tijdig contact op met uw (huis)arts.
De medische term voor een hoge hartslag (hoger dan 100 slagen per minuut) is tachycardie.
Hartslag bij ouderen
Bij ouderen (55+) is er eigenlijk weinig tot geen verschil in de frequentie van de hartslag vergeleken met die van de volwassenen. De hartslag bij ouderen ligt gemiddeld dus ook tussen de 60 en 80 slagen per minuut.
Bij ouderen van boven de 55+ jaar kan de normale hartslag hoger of lager zijn, door gebruik van medicijnen, onderliggende aandoeningen en de algehele lichamelijke conditie.
De hoogte van uw hartslag, ligt in veel gevallen aan uw inspanning. De hartslag ligt lager in rust dan wanneer u zich inspant. Tijdens een fysieke inspanning heeft uw lichaam meer zuurstof en voedingsstoffen nodig dan in rust.
Tijdens inspanning kan uw hartslag oplopen naar 160 tot 180 slagen per minuut. De maximale hartslag verschilt per persoon, en de intensiteit van de inspanning.
Wat is een normale bloeddruk?
Een gezonde bloeddruk ligt lager dan een bovendruk van 140 en lager dan een onderdruk van 90. De meest ideale bloeddruk ligt rond de 120/80 mmHg.
Wanneer er sprake is van een bovendruk hoger dan 140 en een onderdruk hoger dan 90 wordt er gesproken over een hoge bloeddruk.
Deze waardes zijn zowel bij mannen als bij vrouwen gelijk. Wanneer u wat ouder wordt dan neemt de bloeddruk in veel gevallen toe. Toch is ook dan een bloeddruk hoger dan 140/90 mmHg een hoge bloeddruk.
| Bovendruk (Systolische) | Onderdruk (diastolische) | |
| Lage bloeddruk | < 90 | < 60 |
| Optimale bloeddruk | 120 | 80 |
| Gezonde bloeddruk | < 140 | < 90 |
| Hoge bloeddruk | 140 – 160 | 90 – 100 |
| Zeer hoge bloeddruk | > 160 | > 100 |
Wat is de relatie tussen uw hartslag en uw bloeddruk?
Omdat uw hartslag en bloeddruk nauw samenwerken, hebben ze vaak invloed op elkaar. Stress is een belangrijke factor voor een verhoogde hartslag of juist voor een verhoogde bloeddruk. Omstandigheden zoals stress, angst, verdriet of spanningen, kunnen uw hartslag ook verhogen en uw bloeddruk laten stijgen.
Bij een verhoogde hartslag kan uw bloeddruk in veel gevallen normaal blijven. Een normale hartslag (in rust bij een volwassen persoon is dat 60 tot 70 slagen per minuut) houdt niet automatisch in dat er dan ook sprake is van een normale bloeddruk (onderdruk 80 en bovendruk 130).
De ideale bloeddruk en hartslag is per persoon verschillend en is per inspanning anders.
Lage bloeddruk en hoge hartslag
Wanneer u een lage bloeddruk heeft, dan zal uw hart harder moeten werken om het bloed goed rond te kunnen gaan pompen. Hiermee gaat uw hart dus wel sneller kloppen.
Wanneer uw hart sneller pompt, worden de bloedvaten namelijk wijder zodat het bloed eenvoudiger door uw bloedvaten stroomt. Uw bloeddruk hoeft hierdoor niet per se hoger te worden. Bij een lage bloeddruk slaat het hart dus juist sneller om uw bloeddruk op niveau te houden.
Hoge bloeddruk en lage hartslag
Wanneer u een lage hartslag heeft, betekend dit niet automatisch dat uw bloeddruk ook veranderd.
Wanneer uw bloeddruk echter te hoog is, moeten de bloedvaten harder werken om het bloed rond te pompen door uw lichaam. Doordat uw hart hierdoor harder moet werken, kan het hartweefsel dikker worden. Dit maakt het lastiger om uw bloed normaal rond te pompen. Een hoge bloeddruk kan zorgen voor een onregelmatige hartslag.
Daarom zijn er bloeddrukmeters met een ingebouwde hartslagmeter die beide waardes los van elkaar in de gaten houden.
Hartslag en bloeddruk meten
Het is verstandig om zowel uw hartslag als uw bloeddruk regelmatig te meten. Hartslag is tegenwoordig eenvoudig te meten met een smartwatch (activity tracker) of soms zelf met een smartphone.
Wanneer u ook uw bloeddruk in de gaten wilt of moet houden kunt u gebruik maken van een bloeddrukmeter. De meeste bloeddrukmeters hebben ook een ingebouwde hartslagmeter, waarmee u beide waardes snel een eenvoudig kunt meten. Het is verstandig om beide waardes goed in de gaten te houden.
De risico’s voor een aandoening aan uw hart door een te snelle hartslag in combinatie met een te hoge bloeddruk zijn gevaarlijk. Een erg handig apparaatje om in huis te hebben is een zogenaamde saturatiemeter. Een saturatiemeter meet naast de hoeveelheid zuurstof in uw bloed ook uw hartslag.