Wat is hemoglobine?
Hemoglobine (Hb) is een eiwit in rode bloedcellen (erytrocyten) dat zuurstof bindt en transporteert van de longen naar de weefsels in het lichaam. Dit wordt vaak afgekort als Hb. Het speelt een belangrijke rol in het zuurstoftransport van het bloed. Naast het regelen van het transport, voert het ook CO2 (koolstofdioxide) af. Koolstofdioxide is een zelfgeproduceerde afvalstof in uw lichaam. In iedere rode bloedcel van uw lichaam zitten Hb-moleculen.
Hemoglobine bij ouderen
Bij ouderen kan de hemoglobineconcentratie in het bloed afnemen, vooral bij vrouwen na de menopauze. Dit kan leiden tot bloedarmoede, ook wel anemie genoemd, wat kan resulteren in een verminderd uithoudingsvermogen, kortademigheid en vermoeidheid. Ouderen hebben over het algemeen een hoger risico op bloedarmoede als gevolg van een verminderde opname van voedingsstoffen, chronische ziekten, medicatiegebruik en andere factoren.
Waar bestaat hemoglobine uit?
Hemoglobine is samengesteld uit vier eiwitketens, elk met een ijzerhoudend heemgroep dat zuurstof kan binden.
Waar wordt hemoglobine aangemaakt in uw lichaam?
Hemoglobine wordt gevormd in het beenmerg, waar de rode bloedcellen worden aangemaakt.
Wat zegt hemoglobine waarde?
Het hemoglobinegehalte (Hb) van het bloed geeft aan of er voldoende aanmaak en vulling is van de rode bloedcellen. Hemoglobine in uw bloed zorgt er dan ook voor dat uw bloed rood van kleur is. De concentratie van hemoglobine in het bloed kan worden gemeten om de diagnose van verschillende medische aandoeningen te ondersteunen, zoals bloedarmoede, zuurstoftekort en andere bloedaandoeningen.
Wat zijn normale hemoglobine waardes (Hb-gehalte)?
Allereerst is er een verschil tussen de normale waarde van hemoglobine bij mannen en de normale waarde van hemoglobine bij vrouwen.
Een normale hemoglobineconcentratie voor mannen ligt tussen de 13,5 en 17,5 g/dL, terwijl dit voor vrouwen tussen de 12,0 en 15,5 g/dL ligt. Bij ouderen is het belangrijk om regelmatig het hemoglobinegehalte in het bloed te controleren en bij bloedarmoede de onderliggende oorzaak te identificeren en indien mogelijk te behandelen. Dit kan bijdragen aan het verbeteren van het uithoudingsvermogen en de algehele gezondheid van ouderen.
Waardoor kunnen hb waarden veranderen?
Hormonale schommelingen zoals bij een zwangerschap, kunnen deze waardes doen verlagen. Bij zwangere vrouwen mag de waarde na 30 tot 32 weken zwangerschap 6,3 millimolen per liter zijn, om binnen de normale grens te vallen.
Te hoog hemoglobinegehalte
Wanneer er sprake is van een te hoog Hb-gehalte, is uw bloed vaak stroperig en dus dikker. Dit hoeft niet te betekenen dat u ademhalingsklachten krijgt, de zuurstofhuishouding is dan vaak nog normaal.
Het gevaar van te dik bloed, en dus een te hoog hemoglobinegehalte, is dat uw aderen eerder kunnen gaan dichtslibben en wordt het risico op een infarct vergroot.
Een hoge Hb-waarde is soms erfelijk bepaald, maar kan ook komen door diverse longziekten, door te roken of zelfs bij verblijf op grote hoogte. Hierdoor kan er eerder koolstofdioxide opgenomen worden en de hersenen daardoor het signaal geven om meer rode bloedcellen aan te maken (te hoog ijzergehalte).
Wat breekt hemoglobine af?
Hemoglobine wordt afgebroken door het lichaam in een proces dat bekend staat als hemolyse. Dit proces kan optreden in verschillende delen van het lichaam, maar meestal vindt het plaats in de milt, waar oude of beschadigde rode bloedcellen worden afgebroken en gerecycled.
Tijdens de hemolyse wordt hemoglobine afgebroken in verschillende componenten, waaronder ijzer, bilirubine en aminozuren. Het ijzer wordt opnieuw gebruikt om nieuwe rode bloedcellen te maken, terwijl de bilirubine wordt omgezet in gal en uitgescheiden via de ontlasting. De aminozuren worden gebruikt voor de synthese van nieuwe eiwitten in het lichaam.
Als er echter te veel rode bloedcellen worden afgebroken, kan dit leiden tot een aandoening die bekend staat als hemolytische anemie. Dit kan worden veroorzaakt door verschillende factoren, waaronder genetische afwijkingen, infecties en blootstelling aan bepaalde medicijnen of chemicaliën.
Te laag hemoglobinegehalte
Een te laag Hb-gehalte komt vaker voor dan een te hoog Hb-gehalte. Wanneer het bloed te weinig zuurstof kan transporteren, kan er sprake zijn van bloedarmoede. Bloedarmoede hoeft niet te betekenen dat er te weinig bloed aanwezig is, maar kan wel duiden op te weinig hemoglobine.
Een laag hemoglobinegehalte kan leiden tot vermoeidheid, kortademigheid en duizeligheid, terwijl een hoog gehalte kan wijzen op een onderliggende aandoening zoals de ziekte van polycythemie.
Een lage Hb-waarde is meestal erfelijk bepaald, maar kan ook komen door bloedverlies of een tekort aan ijzer, vitamine B12 of foliumzuur. Bij bloedarmoede zit er te weinig hemoglobine in het bloed. Het bloed kan dan te weinig zuurstof naar de lichaamscellen brengen.
Wat moet u eten als uw Hb te laag is?
Als uw Hb (hemoglobine) te laag is, kan dit duiden op bloedarmoede. Om uw Hb te verhogen, is het belangrijk om voedingsmiddelen te eten die rijk zijn aan ijzer, een belangrijke voedingsstof die nodig is voor de aanmaak van hemoglobine.
Hier zijn enkele voedingsmiddelen die u kunt eten om uw Hb te verhogen, in al deze producten zit veel hemoglobine wat zorgt voor meer aanmaak van Hb in uw bloed:
- Rood vlees: Rundvlees, lamsvlees en varkensvlees zijn allemaal goede bronnen van ijzer. Zorg er wel voor dat u mager vlees kiest om uw inname van verzadigd vet te beperken.
- Donkergroene bladgroenten: Spinazie, boerenkool en andere donkergroene bladgroenten zijn ook rijk aan ijzer.
- Bonen: Zwarte bonen, linzen, kidneybonen en kikkererwten zijn allemaal goede bronnen van ijzer en eiwitten.
- Noten en zaden: Amandelen, pompoenpitten en cashewnoten zijn rijk aan ijzer.
- Gedroogd fruit: Rozijnen, vijgen en gedroogde abrikozen zijn rijk aan ijzer.
Het is belangrijk om te onthouden dat de opname van ijzer uit voeding kan worden verbeterd door het te combineren met voedingsmiddelen die rijk zijn aan vitamine C, zoals citrusvruchten, bessen, paprika en broccoli. Aan de andere kant kan de opname van ijzer worden belemmerd door calciumrijke voedingsmiddelen en cafeïne, dus het is belangrijk om uw inname van deze voedingsmiddelen te beperken als u ijzer beter wilt opnemen.
Als u zich zorgen maakt over uw Hb-niveaus, raadpleeg dan uw arts of een diëtist voor aanvullend advies en behandeling.
Hoe kan hemoglobine worden gemeten?
De hoeveelheid hemoglobine in het bloed is te meten. Met een saturatiemeter kunt u bijvoorbeeld de hoeveelheid zuurstof in uw bloed meten. Een te lage saturatie (desaturatie) kan soms dus ook duiden op een te lage hoeveelheid hemoglobine in uw bloed.
Om er echt zeker van te zijn, is het aan te raden om bij klachten uw bloed te laten testen op hemoglobine.
Hemoglobine kan pas echt goed worden gemeten via een bloedtest, waarbij een monster van het bloed wordt afgenomen en geanalyseerd in een laboratorium. Er zijn verschillende soorten bloedonderzoeken die kunnen worden gebruikt om het hemoglobinegehalte te meten, waaronder:
- Complete bloedbeeld (CBC): Dit is een algemene bloedtest die het aantal rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes in het bloed meet, evenals het hemoglobinegehalte.
- Hematocriet (HCT): Dit is een test die meet hoeveel ruimte de rode bloedcellen innemen in het bloed. Het hematocrietgehalte wordt vaak samen met het hemoglobinegehalte gemeten.
- Hemoglobine A1C (HbA1C): Dit is een test die wordt gebruikt om de gemiddelde bloedsuikerspiegel over een periode van 2-3 maanden te meten. Hemoglobine wordt tijdens deze periode aan glucose gebonden, waardoor de HbA1C-waarde kan worden gebruikt om het gemiddelde bloedglucosegehalte te schatten.
- Spectrofotometrie: Dit is een laboratoriumtechniek waarbij licht wordt gebruikt om het hemoglobinegehalte te meten.
De methode die wordt gebruikt om hemoglobine te meten, kan variëren afhankelijk van de specifieke omstandigheden en het doel van de test. Een arts kan een hemoglobinetest aanbevelen als onderdeel van een algemene gezondheidscontrole of als onderdeel van de diagnose of behandeling van een medische aandoening.
Bloedverlies en hemoglobinegehalte
Wanneer er minder bloed in uw lichaam aanwezig is, bijvoorbeeld bij een bloeddonatie of door een ongeval, daalt niet alleen de hoeveelheid bloed in uw lichaam, maar ook de hoeveelheid hemoglobine.
Bij het doneren van bloed wordt er altijd gekeken naar de hemoglobinewaardes. Om bloed te mogen doneren wordt rekening gehouden met een ondergrens van 8.4 millimolen per liter bij mannen en 7.8 millimolen per liter bij vrouwen.
Het wordt altijd aangeraden om een minimale tussentijd van 2 maanden te hanteren bij het doneren van bloed. In deze periode heeft uw lichaam de tijd om de hoeveelheid hemoglobine weer op peil te krijgen.
Hoe kunt u eenvoudig de hoeveelheid hemoglobine verlagen?
Wanneer de hoeveelheid hemoglobine te hoog is, is het juist extra goed om uw bloed te doneren. Hiermee zakt uw Hb-gehalte namelijk. Over het algemeen is het echter niet aan te raden om het hemoglobinegehalte te verlagen zonder medisch advies, omdat een te laag hemoglobinegehalte kan leiden tot bloedarmoede en andere gezondheidsproblemen.
Wanneer u echter een hoge hemoglobinespiegel heeft en een medische professional heeft vastgesteld dat u het niveau moet verlagen, zijn hier enkele manieren om dit te doen:
- Het vermijden van ijzerrijke voedingsmiddelen: Een hoge inname van ijzer kan bijdragen aan een verhoogd hemoglobinegehalte. Het vermijden van ijzerrijke voedingsmiddelen zoals rood vlees, orgaanvlees, schelpdieren, tofu, verrijkte granen en groene bladgroenten kan helpen om de ijzerinname te verminderen.
- Hydratatie: Voldoende hydratatie kan helpen om de bloedviscositeit te verminderen en de bloedstroom te verbeteren, waardoor het hemoglobinegehalte kan worden verlaagd. Drink voldoende water en vermijd uitdroging.
- Bloeddonatie: Bloeddonatie is een manier om overtollig ijzer uit het lichaam te verwijderen, waardoor het hemoglobinegehalte kan worden verlaagd. Raadpleeg eerst een arts om te bepalen of bloeddonatie geschikt is voor u.
- Medicijnen: In sommige gevallen kan een arts medicijnen voorschrijven, zoals aspirine, om de bloedviscositeit te verminderen en het hemoglobinegehalte te verlagen.
Kortom, hemoglobine is een eiwit dat essentieel is voor het transporteren van zuurstof in het bloed. Bij ouderen kan een afname van het hemoglobinegehalte leiden tot bloedarmoede en symptomen zoals kortademigheid en vermoeidheid. Het is daarom belangrijk om regelmatig het hemoglobinegehalte te controleren en indien nodig de onderliggende oorzaak te behandelen.